Tutku ve İstek: İnsan Deneyiminin Özü
İnsan, özünde arzulayan bir varlıktır. Hayat, isteklerin peşinden koşma, tutkuların izini sürme serüvenidir. Ancak bu tutkular, ne kadar kutsal ya da ne kadar bayağı olursa olsun, kendi başlarına bir anlam taşımazlar. Onları değerli ya da değersiz kılan, insanın onlara yüklediği anlam, bağlam ve çevredir. Her tutku, her istek, insan deneyiminin bir yansıması olarak eşdeğer bir düzlemde durur; hiçbirinin diğerinden üstün ya da aşağı olduğu söylenemez. Bu, insan doğasının hem en karmaşık hem de en sade gerçeğidir.
Tutku, bir sanatçının tuvaline attığı fırça darbesi olabilir; renklerin kaosunda bir anlam arayışı, bir başyapıt yaratma isteği. Aynı tutku, bir bilim insanının laboratuvarda geçirdiği uykusuz gecelerde, evrenin sırlarını çözme arzusunda da kendini gösterebilir. Bir başkası için tutku, bir dağın zirvesine tırmanmak, bir diğeriyse bir çocuğun gülüşünü görmek için her şeyi göze almaktır. Bu tutkuların her biri, kendi bağlamında eşit derecede gerçektir, eşit derecede insandır. Bir ressamın fırçasını kutsal, bir annenin sevgisini sıradan ya da bir sporcunun azmini bayağı saymak, insan deneyiminin zenginliğini küçümsemek olur.
Peki, tutkuları şekillendiren nedir? Çevre, kültür, zaman ve bireyin kendisi. Bir toplumda erdem sayılan bir istek, başka bir toplumda yadırganabilir. Bir çağda kutsal görülen bir tutku, başka bir çağda anlamsız bulunabilir. Örneğin, bir zamanlar bilgiye ulaşmak için manastırlarda el yazmaları kopyalayan keşişlerin tutkusu, bugün bir yazılımcının kod satırlarında kaybolmasıyla aynı özden beslenir. İkisi de bir şey yaratma, bir iz bırakma arzusudur. Ancak bu arzular, kendi bağlamları dışında yargılanamaz. Birinin ötekinden daha "soylu" olduğunu iddia etmek, insan ruhunun çeşitliliğini reddetmektir.
Önemli olan, tutkunun varlığıdır; onun yönü ya da biçimi değil. İstek, insanın hayatta kalma ve kendini gerçekleştirme mekanizmasıdır. Bir bahçıvanın çiçeklerine gösterdiği özen, bir politikacının kürsüde savunduğu idealler ya da bir çocuğun oyun oynarken hissettiği coşku, aynı insanlık ateşinden doğar. Bu ateş, kimi zaman bir başkasını ısıtır, kimi zaman yakar; ama her zaman canlıdır, her zaman gerçektir. Tutkuların soyluluğu ya da bayağılığı, yalnızca onları yargılayan gözlerin önyargılarında var olur.
Sonuç olarak, insan yaşamı, tutkuların ve isteklerin dansıdır. Bu dans, ne kutsal ne de aşağılıktır; yalnızca insandır. Her bir arzu, her bir tutku, kendi hikayesini anlatır ve bu hikayeler, insanlığın ortak mirasının parçalarıdır. Önemli olan, bu hikayeleri yargılamak değil, onları anlamak ve her birinin, kendi bağlamında, ne kadar değerli olduğunu fark etmektir. Çünkü sonunda, bizi insan yapan, neyi istediğimiz değil, istemeye cesaret etmemizdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder